موارد قابل تشخیص توسط OPG دندان

مخفف عبارت Orthopantomagram است که پانورکس (Panorex) نیز خوانده می‌شود. این رادیوگرافی، یک عکس‌برداری پانورامیک توسط اشعه ایکس از دندان‌های فک بالا و پایین انجام می‌دهد و نمای دوبعدی مسطح نیم‌دایره از گوش تا گوش را نشان می‌دهد. فناوری X-Ray دندانپزشکی در حال دور شدن از فناوری سنتی به فناوری اشعه ایکس دیجیتال است و از سنسورهای الکترونیکی و رایانه‌ها برای ایجاد تصاویر باکیفیت استفاده می‌کند.

اشعه ایکس دیجیتال امکان بررسی فوری اسکن‌ها را بدون نیاز به انتظار برای ساخت عکس فراهم می‌کند. رادیوگرافی OPG همچنین در به دست آوردن تصاویر باکیفیت بالا در یک مرحله، کاهش تعداد اسکن‌های تکراری لازم و درنتیجه بیمار در مقابل تابش اشعه ایکس کمتر قرار می‌گیرد. عکس OPG که با نام ارتوپانتوموگرافی نیز شناخته می‌شود، نوعی اسکن توسط اشعه ایکس است که نمای پانوراما گسترده از قسمت تحتانی چهره ایجاد می‌کند.

این نوع تصویربرداری می‌تواند تمام دندان‌ها را در هر دو فک ازجمله مواردی که هنوز ظاهرنشده‌اند مانند دندان عقل را روی یک تصویر نشان دهد. همچنین نمایی از استخوان فک و مفصل گیجگاهی (TMJ) را ارائه می‌دهد که فک را به بقیه جمجمه متصل می‌کند. به‌عبارت‌دیگر این نوع تصویربرداری یک بررسی با اشعه ایکس دندانی دوبعدی است که شکل دهان را در یک تصویر واحد که شامل دندان‌ها، فک‌های فوقانی و تحتانی، ساختارهای اطراف و بافت‌ها می‌باشد ضبط می کند. دندان‌پزشکان توسط این روش تشخیصی می‌توانند بسیاری از اختلالات دیگر که با عکس معمولی در جراحی‌های دندانی دیده نمی‌شود تشخیص دهند.

موارد قابل تشخیص توسط OPG دندان

OPG یک معاینه معمول است که توسط دندان‌پزشکان و جراحان دهان و دندان تجویز می‌شود و یک ابزار مهم تشخیصی برای شرایط دهان و دندانی است. این نوع تصویربرداری منطقه وسیع‌تری نسبت به تصویربرداری معمولی داخل دهان ایجاد می‌کند و درنتیجه اطلاعات ارزشمندی در مورد سینوس‌های فک بالا، قرارگیری دندان و سایر ناهنجاری‌های استخوانی را ارائه می‌دهند. این معاینه همچنین برای برنامه‌ریزی درمان برای گذاشتن دندان مصنوعی کامل یا جزئی، بریس، استخراج و کاشت دندان مورداستفاده قرار می‌گیرد.
عکس OPG دندان همچنین می‌تواند مشکلات پزشکی و دندانپزشکی‌هایی را که شامل موارد زیر می‌باشد، قابل‌تشخیص سازد:

• بیماری پریودنتال پیشرفته
• وجود کیست در استخوان‌های فک
• تومورهای فک و سرطان دهان
• آسیب‌دیدگی دندان‌ها ازجمله دندان‌های خردشده
• اختلالات فک که همچنین به‌عنوان اختلالات مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ نیز شناخته می‌شوند.
• سینوزیت
• ارزیابی قبل از کشیدن دندان عقل

تجهیزات تصویربرداری OPG

این دستگاه پرتونگاری از دو قسمت تشکیل‌شده است که یک قسمت شامل یک لوله اشعه ایکس بوده و قسمت بعدی فیلم اشعه ایکس است که با یک آشکارساز در طرف مقابل قرار دارد. سر بیمار درون محفظه‌ای که دارای استراحتگاه برای چانه، پیشانی و قسمت‌های جانبی صورت می‌باشد، قرار می‌گیرد و یک وسیله که دهان را باز نگه می‌دارد نیز در آن وجود دارد.

نحوه کار دستگاه OPG دندان

پرتوهای ایکس نوعی اشعه، مانند امواج نور یا امواج رادیویی می‌باشند که از بیشتر اشیا ازجمله بدن عبور می‌کنند. هنگامی‌که باید بخشی از بدن موردبررسی قرار گیرد یک پرتوی کوچک از دستگاه پرتونگاری از بدن عبور می‌کند و یک تصویر روی فیلم عکاسی ضبط می‌کند. در طی انجام OPG دندان اشعه ایکس در یک نیم‌دایره در اطراف سر بیمار از یک‌طرفه فک شروع به چرخش نموده و در طرف دیگر خاتمه می‌یابد. تصاویر تهیه‌شده توسط اشعه ایکس فایل های دیجیتالی هستند که به‌صورت الکترونیکی ذخیره می‌شوند.

این تصاویر ذخیره‌شده به‌راحتی برای تشخیص و مدیریت بیماری در دسترس قرار می‌گیرند. فرمت دیجیتال این نوع تصاویر به دندان‌پزشک این امکان را می‌دهد تا کنتراست روشنایی و تاریکی تصویر را برای تجسم بهتر ساختارها و بافت‌های خاص تنظیم و تغییر دهد، اما تصاویر روی فیلم‌ها قابل تنظیم یا تغییر نیستند. روش انجام رادیوگرافی OPG پانورامیک دندانپزشکی به این‌گونه است که بیمار چانه خود را روی قسمت مربوطه در مقابل دستگاه اشعه ایکس قرار داده و به‌آرامی جسم موردنظر را گاز می‌گیرد؛ با این کار سر و دهان در هنگام گرفتن تصاویر ثابت می‌مانند.

دستگاه Opg دندان پانورامیک از یک بازوی چرخان تشکیل‌شده است که در انتهای آن منبع اشعه X قرار دارد و مکانیسم فیلم (که تصویر را می‌گیرد) در انتهای مخالف قرار دارد. بازو دور سر بیمار می‌چرخد تا نمای وسیعی از دهان و فک را تصویربرداری و بگیرد. بیمار ابتدا در جای مخصوص تصویربرداری قرارگرفته و تکنسین با دقت سر را در منطقه موردنظر قرار داده و آن را ایمن می‌کند. این نوع تصویربرداری می‌تواند به‌صورت نشسته و یا در حالت ایستاده انجام گیرد، سپس قطعه‌ای را دردهان بیمار قرار می‌دهند تا از تراز مناسب دندان‌ها اطمینان حاصل شود.

در این نوع تصویربرداری قرار گرفتن صحیح دندان‌ها و سر برای گرفتن تصاویر واضح از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، سپس از بیمار خواسته می‌شود که آرام و بی‌حرکت بماند تا بازوی چرخان در یک نیم‌دایره در اطراف محیط سر حرکت کرده و تصاویر گرفته شود. این روش معمولاً بین ۱۲ تا ۲۰ ثانیه طول می‌کشد.

مزایای اصلی تصاویر OPG پانورامیک

• پوشش گسترده استخوان‌ها و دندان‌ها، ازجمله (TMJ مفصل تمپرو فکی)
• تابش دوز کم اشعه به بیمار
• راحتی معاینه برای بیمار
• قابلیت استفاده در بیمارانی که محدودیت باز کردن دهان دارند
• زمان کوتاه برای تصویربرداری و خروجی
• مفید در آموزش بیمار و ارائه توصیه‌های لازم

زمانی که بخواهید از دستگاه OPG استفاده کنید، دندان‌پزشک از شما می‌خواهد تا جواهرات و وسایل فلزی موجود در اطراف سر و گردن را بازکنید و کنار بگذارید، زیرا می‌تواند در تصویر گرفته‌شده، تداخل و تأثیر بگذارد. زمان تکمیل OPG معمولاً حدود 3 دقیقه طول می‌کشد، فقط 20 ثانیه از این زمان مربوط به تصویربرداری است.

مزایای انجام تصویربرداری OPG

• بعد از انجام این روش هیچ اشعه‌ای در بدن بیمار باقی نمی‌ماند.
• پرتوهای ایکس معمولاً هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی معمولی ندارند.
• از این روش می‌توان برای کودکان بسیار خردسال نیز استفاده نمود.
• این تصویربرداری پوشش گسترده از استخوان‌ها و دندان‌های فک ازجمله مفصل گیجگاهی فکی را فراهم می‌کند.
• کمک‌های بصری مفید در آموزش بیماران و ارائه موارد
• توانایی استفاده در بیمارانی که در باز کردن دهان خود محدود هستند.
• پایین بودن دوز پرتودرمانی

خطرات و عوارض ناشی از OPG دندانی

بر اساس مطالعات انجام‌شده OPG دندانی یکی از تصویربرداری‌هایی است که در آن از کمترین میزان پرتو استفاده می‌شود. استفاده از اشعه X دیجیتالی هم‌مقدار پرتو مورداستفاده را تا 80٪ کاهش می‌دهد. اگرچه دستگاه اشعه ایکس بسیار بزرگ به نظر می‌رسد، اما خود اشعه ایکس از یک مخروط کوچک بیرون می‌آید. این مخروط ناحیه تابش اشعه را به مساحتی کمتر از دایره‌ای به قطر 7 سانتی‌متر محدود می‌کند. همچنین دستگاه‌های اشعه ایکس به‌خوبی پوشانده شده‌اند. قرار گرفتن در معرض تابش، فقط کمی بیش از قطر پرتو خواهد بود.
همه‌ کلینیک‌های دندانپزشکی که از تجهیزات اشعه ایکس استفاده می‌کنند:

• تجهیزاتشان باید مجوز داشته باشد
• حتماً باید بازرسی‌های منظم از تجهیزاتشان صورت بگیرد تا اطمینان حاصل شود تجهیزات از شرایط مناسب برخوردارند
• باید شرایط قانونی که دولت و نظام پزشکی تعیین کرده است را رعایت کنند.

مثل هر کار دیگری در زندگی، در عکس‌برداری با اشعه ایکس هم بایستی خطرات احتمالی مدیریت شود. برای تصمیم‌گیری در مورد این‌که لازم است از عکس OPG استفاده شود یا خیر، دندان‌پزشک عوامل مختلفی مثل وضعیت بهداشت دهان و دندان فرد درگذشته و حال، سلامت دهان و دندان‌ها، سلامتی عمومی، خطر بیماری و هرگونه علائم بیماری دهان و درمان دندانپزشکی پیشنهادی را مدنظر قرار خواهد داد.

محدودیت‌های تصاویر OPG با اشعه ایکس

تصاویر پانارومای اشعه ایکس (OPG) اطلاعات دقیق و جزئی در مورد تک‌تک دندان‌ها و بافت نرم به دست نمی‌دهد. در برخی موارد، به دلیل تار بودن تصاویر اندازه‌گیری دقیق دندان‌ها و فک ممکن نیست. اگر دندان‌پزشک به اطلاعات بیشتری احتیاج داشته باشد از بیمار می‌خواهد سی‌تی‌اسکن دندانی یا ام آر آی انجام دهد.

• کاربرد رادیوگرافی پانورکس در دندان پزشکی
  تاریخ انتشار : 1400-05-24تاریخ بروز رسانی : 1400-05-24


• پانورکس چیست؟
  تاریخ انتشار : 1401-02-10تاریخ بروز رسانی : 1401-02-11


• رادیوگرافی پری اپیکال یا تک دندان چیست؟
  تاریخ انتشار : 1396-05-08تاریخ بروز رسانی : 1399-12-14


• آشنایی با رادیولوژی دهان و دندان
  تاریخ انتشار : 1400-09-14تاریخ بروز رسانی : 1400-09-15


• روش های فیلمبرداری از دندان با پری اپیکال
  تاریخ انتشار : 1400-01-30تاریخ بروز رسانی : 1400-01-31