تشخیص انحراف ستون فقرات با رادیوگرافی

اختلالات مادرزادی و یا سبک غلط زندگی امروزی، دو عامل مهم ایجاد انحراف در ستون فقرات هستند. استفاده مداوم از گوشی تلفن همراه که امروزه جزو جدانشدنی زندگی هر فردی، حتی کودکان شده است و زیاد نشستن کارمندان روی صندلی‌های غیراستاندارد اداره‌ها و ساعات طولانی کار؛ موجب خم شدن بیش‌ازحد گردن به جلو، قوز کردن و یا کج نشستن شده و این عوامل در بلندمدت، باعث آسیب و انحراف ستون فقرات از راستای طبیعی خود می‌شود.

حتی ممکن است نوزادی که همواره به یک سمت بدن خوابانده می‌شود، دچار انحراف در ناحیه ستون فقرات شود و نیاز به تشخیص آسیب وارده با کمک رادیوگرافی فول اسپاین و درمان به‌موقع داشته باشد. رادیوگرافی فول اسپاین یا total spine، رادیوگرافی کل ستون فقرات است که در آن کل ستون فقرات گردنی، پشتی و کمری، به‌صورت رخ و نیمرخ در یک تصویر دیده‌شده و در صورت انحرافات اسکولیوز، هیپرکیفوز و لوردوز، میزان شدت انحراف با بررسی زوایای لازم بررسی می‌گردد.

برای بررسی وضعیت ستون فقرات و استخوان‌های بلند تحتانی، در کلینیک‌های رادیولوژی، از تکنیکی به نام Stitching (اتصال تصاویر) استفاده می‌شود تا در یک تصویر بتوان تمام طول ستون فقرات یا اندام‌های بلند را به‌صورت به‌هم‌پیوسته مشاهده نمود. در این تکنیک چند تصویر پی‌در‌پی از بیمار گرفته می‌شود و سپس تصاویر به دقت به یکدیگر متصل (STITCH) می‌شوند تا یک تصویر کامل ارائه شود. رادیوگرافی فول اسپاین یا توتال اسپاین، برای بررسی وضعیت و درجه انحراف ستون فقرات، از ناحیه گردن تا کمر به کار می‌رود.

انواع انحراف ستون فقرات

عمده‌ترین و شایع‎ترین انحرافات ستون فقرات به سه گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند:

1. اسکولیوز: انحراف ستون فقرات به طرفین
2. کیفوز: گوژپشتی
3. لوردوز: گودی کمر و گردن

این بدشکلی‌های ستون مهره‌ها که به دلایل مختلفی ممکن است ایجادشده باشند، با کمک رادیوگرافی فول اسپاین به‌راحتی قابل‌تشخیص بوده و شدت انحراف نیز توسط رادیولوژیست تعیین می‌گردد. علاوه بر روش فول اسپاین، ممکن است پزشک در برخی موارد، انجام سی‌تی‌اسکن، ام آر آی و میلوگرام را با توجه به وضعیت بیمار درخواست نماید.

نحوه انجام رادیوگرافی فول اسپاین

در رادیولوژی فول اسپاین به کمک اشعه ایکس، تصاویری از استخوان‌های ستون فقرات تهیه می‌‌شود که می‌‌تواند نزدیکی بیش‌ازحد استخوان‌ها را به هم نشان دهد. همچنین وجود تغییرات ناشی از آرتروز، وجود زائده استخوانی، شکستگی مهره یا سرخوردگی آن به‌خوبی دیده می‌شود. از این روش برای ارزیابی بدشکلی استخوان‌ها و تعیین شدت انحنای ستون فقرات نیز استفاده می‌شود.

مزایای رادیوگرافی فول اسپاین

با استفاده از تصویربرداری فول اسپاین می‌توان بسیاری از بیماری‌ها را در سریع‌ترین زمان و با دقیق‌ترین روش تشخیص داد. گوژپشتی، کجی ستون فقرات، گودی کمر، وجود زوائد استخوانی و مواردی از این دست، تنها بخشی از مشکلاتی است که برای کمک به تشخیص و تعیین شدت آنها، رادیولوژی به کمک پزشکان آمده است. یکی دیگر از مزایای استفاده از رادیولوژی فول اسپاین، تشخیص و نحوه عملکرد بدن پس از درمان و یا عمل جراحی و بررسی میزان موفقیت آن است. پزشک پس از مشاهده تصاویر، ممکن است درمان‌های مختلفی برحسب شدت عارضه، مانند تجویز حرکات اصلاحی، بریس، فیزیوتراپی و یا عمل جراحی را در پیش بگیرد که پس از طی دوره درمان، با استفاده از رادیوگرافی فول اسپاین می‌تواند روند بهبودی بیمار را تعیین و بررسی نماید.

نکات مهم هنگام انجام گرافی فول اسپاین

برای انجام رادیوگرافی فول اسپاین نیز همانند هر رادیولوژی دیگر، هرگونه زیورآلات و اشیای فلزی و گوشی تلفن همراه را از خود دور کنید.
در صورت بارداری، حتماً رادیولوژیست و پزشک خود را مطلع نمایید.
هنگام تصویربرداری سعی کنید طبق راهنمایی رادیولوژیست، در حالت گفته‌شده قرار بگیرید و در لحظه انجام آن ساکن بمانید.

عوارض رادیوگرافی فول اسپاین

به دلیل اینکه کودکان و نوجوانان توانایی فیزیکی پایینی دارند و در سن رشد قرار دارند، ممکن است انجام این رادیوگرافی برای آن ها خطرناک باشد. به همین دلیل رادیولوژیست برای جلوگیری از خطرات حین انجام رادیوگرافی بر روی مهره‌های کمری کودک یا نوجوان، از پوششی از جنس سرب برای پوشاندن نقاط دیگر بدن که نیازی نیست پرتو به آن‌ها تابیده شود استفاده می‌کند.
در صورتی که باردار هستید یا اینکه احتمال می‌دهید باردار باشید، برای انجام رادیوگرافی فول اسپاین، حتماً با پزشک هماهنگ کنید، زیرا تابش اشعه ممکن است برای جنین خطرناک باشد.