آشنایی با رادیولوژی دهان و دندان

امروزه با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی، دندانپزشکان برای تشخیص و بررسی مشکلات دهان و دندانی از رادیولوژی فک و صورت استفاده می کنند و با استفاده از تصاویر رادیوگرافی ریشه های دندان، غدد بزاقی، سینوس ها و اعصاب دهان را بررسی می کنند. این تصاویر رادیوگرافی به دلیل آنکه تصاویری شفاف از ناحیه مورد نظر را فراهم می کنند، می‌توانند از بروز خطا در هنگام تشخیص و درمان جلوگیری کنند.

عکس رادیولوژی دندان به عکس هایی گفته می شود که دندانپزشک برای ارزیابی وضعیت سلامت دهان و دندان استفاده می کند. این عکس‌ها با تاباندن مقدار کمی اشعه ایکس به دهان گرفته می‌شوند. با عکس رادیولوژی دندان میتوان مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان، نهفتگی دندان و وضعیت ریشه ها را بررسی کرد.

دلایل انجام رادیولوژی دهان و دندان

عکس رادیولوژی دندان معمولاً در چکاپ سالانه دندانپزشکی گرفته می شود تا وضعیت دندان ها و ریشه های آنها مشخص شود. در بعضی افراد دفعات بیشتری باید عکس دندان گرفته شود. البته اگر بخواهید ایمپلنت نیز انجام دهید باید قبل از شروع کار و در حین کار، عکس رادیولوژی بگیرید.این که چند وقت یک بار باید عکس رادیولوژی بگیرید بستگی به عوامل زیر دارد:

• سن شما
• وضعیت سلامت دهان و بدن
• علائم بیماری های دهان و دندان
• سابقه پوسیدگی دندان یا پس روی لثه

در کودکان برای بررسی و نظارت بر رشد دندانهای دائمی و جلوگیری از مشکلات ارتودنسی دندان ممکن است بیشتر نیاز به عکس دهان باشد.

انواع رادیولوژی دندان با تصویربرداری داخل دهانی

انواع مختلفی از روش‌های تصویربرداری دندان با اشعه ایکس وجود دارند که هر کدام نماهای متفاوتی از دندان را ثبت می‌کنند. معروف‌ترین روش‌های تصویربرداری داخل دهانی به شرح زیر هستند:

(Bitewing) رادیوگرافی دندان بایت وینگ

در این تکنیک، بیمار یک قطعه کاغذی مخصوص را گاز می‌گیرد و تصویربرداری انجام می‌شود. با این روش، دندانپزشک می‌تواند تاج‌های دندان را به‌خوبی ببیند. این نوع تصویربرداری برای بررسی حفره‌های دندان‌ها (بین دندانی) بسیار مناسب است.

(Occlusal) رادیوگرافی دندان اکلوزال

تصویربرداری اکلوزال در یک شات تمامی دندان‌ها را نمایش می‌دهد و زمانی انجام می‌شود که فک بیمار بسته باشد. با این تصویربرداری دندانپزشک قادر است روی هم قرار گرفتن دندان‌های بالایی و پایینی را به خوبی ببیند. همچنین دندانپزشک می‌تواند ناهنجاری‌های آناتومیکی کف یا طاق دهان را به خوبی مشاهده کند.

رادیوگرافی دندان پری اپیکال (تک دندان)

در هر تصویربرداری پری اپیکال، تمام قسمت‌های یک دندان از فک فوقانی یا فک دندانی از ریشه تا تاج به تصویر کشیده می‌شود. با این نوع تصویربرداری هرگونه تغییرات غیر معمول در ریشه و ساختارهای استخوانی آن نشان داده می‌شود.

انواع رادیولوژی دندان با تصویربرداری خارج دهانی

رادیوگرافی دندان پانورامیک

در این نوع تصویربرداری، دستگاه به دور سر بیمار می‌چرخد و تنها با یک‌بار پرتودهی از تمام محیط دهان شامل تمام دندان‎های فک بالا و پایین تصویربرداری می‌کند. دندانپزشکان از این تکنیک برای بررسی دندان‌های آسیب دیده، دندان‎های عقل، برنامه‌ریزی برای کاشت ایمپلنت، تشخیص تومورها یا مشکلات فک استفاده می‌کنند.

رادیوگرافی دندان توموگرافی

توموگرافی، یک لایه خاص یا اسلایس از دهان را با محو کردن سایر لایه‌ها به صورت برجسته نشان می‌دهد. این تکنیک به بررسی ساختارهایی می‌پردازد که دیدن آنها به دلیل وجود سایر ساختارهای اطراف، مشکل است.

رادیوگرافی دندان سفالومتری

در تکنیک سفالومتری به طور کامل از یک طرف سر بیمار تصویربرداری می‌شود. با تصاویر سفالومتری ارتباط دندان‌ها با فک و مشخصات هر دندان به تنهایی دیده می‌شود. متخصصین ارتودنسی معمولاً از این نما برای به دست آوردن اطلاعات اختصاصی ساختار دندانی هر بیمار استفاده می‌کنند.

رادیوگرافی دندان سیالوگرام

در این تصویربرداری یک ماده رنگی به غدد بزاقی تزریق می‌شود و در نتیجه این غدد در فیلم رادیوگرافی دیده می‎شوند. باید به این نکته توجه داشت که غدد بزاقی جزء بافت نرم هستند و بنابراین در رادیوگرافی بدون تزریق مواد حاجب (رنگی) دیده نمی‎شوند. دندانپزشکان ممکن است این آزمون را برای بررسی مشکلات غدد بزاقی مانند انسداد یا سندروم Sjogren که اختلالی با علائم خشکی چشم و دهان است، درخواست نمایند. این اختلال می‌تواند در پوسیدگی دندان‌ها نقش داشته باشد.

رادیوگرافی دندان توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن دندان)

توموگرافی کامپیوتری یک نوع تصویربرداری است که نمای داخلی دندان‌ها را به‌صورت سه‌ بعدی نشان می‌دهد. این تصویربرداری به منظور بررسی مشکلات در استخوان‏‌های صورت مانند کیست‎‏ها، تومورها و شکستگی‌ها به کار می‌رود.

رادیوگرافی دندان با سی تی اسکن

CBCT نوعی تصویربرداری با اشعه ایکس است که تصاویری سه بعدی از ساختار دندان‎ها، بافت‎های نرم، عصب‏‎ها و استخوان‌ها ایجاد می‌نماید. این تصویربرداری به قرار دادن ایمپلنت‌ها در جای مناسب و ارزیابی کیست‌ها و تومورها در دهان و صورت کمک می‌کند. همچنین می‌تواند مشکلات لثه‎ها، ریشه‌های دندان و فک‎ها را تشخیص دهد. CBCT از بسیاری جهات به سی تی اسکن روتین دندان شباهت دارد؛ اما نحوه تصویربرداری آن متفاوت است. در CBCT دستگاه به دور سر بیمار می‌چرخد و تمام اطلاعات را در یک چرخش ایجاد می‌نماید. در سی تی اسکن معمولی اسلایس‌های مسطحی طی چندین بار چرخش دستگاه به دور سر بیمار ایجاد می‌شوند.

رادیوگرافی دندان دیجیتال

تصویربرداری دیجیتال یکی از انواع تصویربرداری ‎های دو بعدی است که امکان ارسال مستقیم تصاویر را به کامپیوتر را فراهم می‎کند. این تصاویر می‌توانند روی مانیتور در عرض چند ثانیه نمایش داده شوند و ذخیره یا چاپ گردند. تصویربرداری دیجیتال در مقایسه با تصویربرداری معمولی چندین مزیت دارند.

به عنوان مثال قابلیت تقویت و بزرگنمایی تصویر در تصویربرداری دیجیتال وجود دارد. این موضوع باعث می‌شود تا دندانپزشک به راحتی بتواند کوچک‌ترین تغییراتی که با معاینه دهانی قابل رؤیت نیست را مشاهده کند. همچنین در صورت نیاز می‌تواند تصاویر را به صورت الکترونیکی برای دندانپزشک دیگری ارسال کند. نکته مهم اینجاست که بیمار در تصویربرداری دیجیتال اشعه کمتری نسبت به رادیوگرافی‌های معمولی دریافت می‌کند.

آمادگی قبل از انجام رادیولوژی دهان و دندان

معمولاً آمادگی پیش از مراجعه به مراکز تصویربرداری، موجب می‌شود تا زمان کم‌تری را تلف کنید. پس بهتر است بدانید که همراه داشتن اشیای فلزی در زمان مراجعه ممنوع است؛ چراکه موجب اختلال در روند رادیولوژی می‌شود. از سوی دیگر باید تمامی اطلاعات مبتنی بر سوابق بیماری یا وجود پیس میکر یا سمعک را هنگام پذیرش اطلاع دهید. اگر باردار هستید یا مشکوک به بارداری هستید، حتماً این موضوع را نیز مطرح کنید.

عوارض جانبی رادیولوژی

• میزان پرتوهای استفاده شده در اشعه ‌ایکس دندانپزشکی بسیار کم است؛ اما با این وجود همیشه خطر ولو اندک، بافت‌ها و سلول‌هایی که در معرض پرتوها هستند را تهدید می‌کند.
• با وجود این‌که هنوز مدرکی دال بر مضر بودن پرتوهای رادیوگرافی برای جنین درحال رشد وجود ندارد؛ اما بهتر است زنان باردار بعد از زایمان اقدام به رادیوگرافی کنند.

• روش های فیلمبرداری از دندان با پری اپیکال
  تاریخ انتشار : 1400-01-30تاریخ بروز رسانی : 1400-01-31


• کاربرد رادیوگرافی پانورکس در دندان پزشکی
  تاریخ انتشار : 1400-05-24تاریخ بروز رسانی : 1400-05-24


• انواع رادیوگرافی دندان
  تاریخ انتشار : 1400-04-05تاریخ بروز رسانی : 1400-04-07


• عکس دندان ، عصای دست دندانپزشک
  تاریخ انتشار : 1396-05-04تاریخ بروز رسانی : 1399-12-14


• موارد قابل تشخیص توسط OPG دندان
  تاریخ انتشار : 1400-03-28تاریخ بروز رسانی : 1400-04-15