سونوگرافی های لازم در دوران بارداری

سونوگرافی در دوران بارداری یکی از اصلی ترین ملزومات مراقبت های این برهه حساس برای مادران و فرزندانشان محسوب می شود تا حدی که متخصصین این حوزه درمانی به انجام منظم و دوره ای آن به شدت تأکید می کنند؛ چراکه نه تنها موجب شناسایی انواع بیماری ها و ناهنجاری های جنینی می شود بلکه در برخی از موارد می تواند از بروز هرگونه بیماری های احتمالی جلوگیری کند و یا حتی در همان موقع شناسایی عارضه‌ای را درمان کند. البته بهتر است بدانید تعداد و زمان انجام سونوگرافی بسته به صلاحدید پزشک متخصص و همچنین وضعیت جسمی و روحی مادر متفاوت است.

سونوگرافی معمولاً با آزمایش‌های دیگر مانند تست‌های غربالگری جنین، آمنیوسنتز یا نمونه‌گیری از پرزهای جفتی ترکیب می‌شوند تا نتیجه دقیق‌تری از تشخیص به دست آید. از ابتدای بارداری تا پایان آن، معمولاً سه یا چهار سونوگرافی برای کنترل سلامت جنین و مادر انجام می‌شود. سونوگرافی‌های دوران بارداری به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ سونوگرافی‌های معمول که لازم است هر زن بارداری آنها را انجام دهد و سونوگرافی‌‌های تشخیصی و تکمیلی که در صورت لزوم درخواست انجام آن داده می‌شود. به منظور کنترل روند بارداری و رشد جنین، همچنین غربالگری نقص‌های مادرزادی جنین، بهتر است مادر باردار در طول بارداری چند سونوگرافی را انجام دهد.

دلایل انجام سونوگرافی جنین

سایر دلایل نیاز به سونوگرافی جنین عبارتند از:

• جهت جلوگیری از حاملگی خارج رحمی
• جهت جلوگیری از عوارض بارداری مانند بارداری مولار (پوچ) و سقط جنین
• جهت تعیین بارداری
• جهت بررسی رشد و نمو جنین
• جهت بررسی نقص‌های مادرزادی و ناهنجاری‌های ژنتیکی
• به عنوان بخشی از سایر آزمایش‌های پیش از تولد مانند «نمونه‌گیری از پرزهای جفتی»

انواع سونوگرافی در بارداری

سونوگرافی در این دوران به دو دسته تقسیم می شود:

1. سونوگرافی‌های معمول
2. سونوگرافی‌‌های تشخیصی و تکمیلی که در صورت لزوم

سونوگرافی‌های معمول در طول بارداری شامل موارد زیر است:

سونوگرافی اول

در سونوگرافی اول حتماً باید قلب جنین را رؤیت کرد. با سونوگرافی ترانس واژینال می توان در هفته چهار و نیم بعد از اولین روز آخرین قاعدگی قلب جنین را پیدا نمود؛ اما در اوایل بارداری به دلیل ارائه تصویر کلی در سونوگرافی شکمی نمی‌توان از این نوع سونوگرفی استفاده کرد و سونوگرافی ترانس واژینال تصویر بهتری را ارائه می‌کند. سونوگرافی ترانس واژینال طول دهانه رحم را نیز مشخص می کند و علاوه بر قلب جنین، سالم بودن جنین را هم گزارش می کند. پس توصیه می شود، همه مادران باردار در هفته پنجم بارداری (بعد از اولین روز آخرین قاعدگی) سونوگرافی داشته باشند.

سونوگرافی دوم

خوشبختانه در سونوگرافی پیشرفته امروزی، برخی از آنومالی ها را تشخیص می دهیم، مثلاً ضخامت پشت گردن اندازه گرفته می شود که اصطلاحاً به آن سونوگرافی ان.تی می گوییم (هفته ۱۱ تا ۱3 بارداری). معیارها و استانداردهایی وجود دارد که بر اساس آن می توان حدس زد که اختلال کروموزومی مانند نشانگان داون وجود دارد. البته این قطعی نیست و مراحل دیگری برای اثبات این ناهنجاری لازم است. ظهور و تکامل استخوان بینی جنین نیز در این مرحله است. سونوگرافی دوم بهتر است در هفته ۱۱ تا 13 بارداری انجام شود.

سونوگرافی سوم

زنان بارداری که به سونوگرافی دسترسی دارند و پیگیر هم هستند، بهتر است بعد از هفته ۱۶ یک سونوگرافی برای تشخیص ناهنجاری های جنین انجام دهند. چون رؤیت اندام های کوچک جنین در این زمان بهتر میسر است. در هفته های ۱۸ تا ۲۲ بارداری جنسیت، دست و پا، تعداد انگشتان، صورت، وضع لب ها، گوش، چشم، دیافراگم، ستون فقرات، کلیه ها، مثانه و معده پر از مایع و چهار حفره ای بودن قلب جنین بررسی می شود.

سونوگرافی چهارم

تا ۲۰ هفتگی، وزن جنین اهمیتی ندارد، چون تا این زمان، وزن چندانی نمی گیرد. بعد از سه ماهه دوم و در پی سه ماهه سوم، بخصوص نیمه دوم سه ماهه سوم، زمان وزن گیری جنین است. سونوگرافی 30 هفته پایه، برای وزن جنین وجود دارد که از روی منحنی های استاندارد وزن ایده آل (با توجه به هفته) اندازه گیری می شود. دور سر، طول استخوان ران، بای پاریتال و دور شکم اندازه گرفته شده، روی منحنی قرار می گیرد و وزن جنین تخمین زده می شود.

سونوگرافی‌های تشخیصی و موارد خاص:

در سونوگرافی‌های عادی یا سایر آزمایش‌های دوران بارداری، گاهی موارد خاصی دیده می‌شود که نیازمند بررسی بیشتری است تا نسبت به نبود هرگونه مشکل اطمینان حاصل شود. برخی از سونوگرافی‌هایی که معمول نیست؛ اما در صورت وجود مشکل شاید برای زنان باردار تجویز شود شامل موارد زیر است:

• سونوگرافی داپلر: در هر کدام از مراحل سونوگرافی‌های معمول بارداری، اگر پزشک مشکلی در قلب یا جریان خون جنین احساس کند، برای بررسی دقیق‌تر و تشخیص مشکل، ممکن است سونوگرافی داپلر تجویز کند. پزشک می‌تواند به وسیله سونوگرافی داپلر، جریان خون جنین را با دقت بررسی کند و هر نوع مشکل قلبی و عروقی را در جنین تشخیص دهد. همچنین در صورت وجود مواردی مثل دو یا چندقلویی، رشد غیرطبیعی جنین، بررسی عملکرد جفت، تولید آنتی‌بادی rh منفی در خون مادر، سابقه سقط جنین یا از دست دادن نوزاد در بدو تولد نیز ممکن است درخواست سونوگرافی داپلر داده شود.
• اکوکاردیوگرافی قلب: در سونوگرافی معمول دوره بارداری که در سه ماهه دوم بارداری انجام می‌‌شود، پزشک ممکن است احتمال وجود مشکل در قلب جنین را تشخیص دهد. در این صورت انجام اکوی قلب جنین تجویز می‌شود. در این سونوگرافی، جریان خون در سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌های جنین به طور دقیق بررسی می‌شود. همچنین در اکوی قلب، مشکلات قلبی جنین مثل وجود حفره در قلب و مشکل در شریان‌های خونی قابل تشخیص است.
• آزمایش پروفایل بیوفیزیکال: این آزمون در اواخر بارداری انجام می‌شود. در این آزمون سلامت کلی جنین و حرکات او مورد بررسی قرار می گیرد. در بارداری‌های پرخطر نظیر از دست رفتن بارداری‌های قبلی در نیمه دوم بارداری، وجود فشار خون بالا، دیابت، عدم رشد جنین در داخل رحم یا مواردی که زایمان به تأخیر افتاده است یا با تشخیص پزشک ممکن است آزمایش پروفایل بیوفیزیکال برای شما تجویز شود. این آزمایش شامل سونوگرافی و تست بدون استرس است. در سونوگرافی مربوطه، وضعیت تنفسی، ماهیچه‌ها و حرکت جنین بررسی و حجم مایع آمنیوتیک اندازه‌گیری می‌شود.
• سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی: در سونوگرافی سه‌بعدی، شما می‌توانید یک تصویر سه‌بعدی از جنین مشاهده کنید و در نهایت عکسی از او را دریافت کنید و در سونوگرافی چهاربعدی، با کنار هم قرار دادن عکس‌ها یک فیلم از حرکات جنین در اختیار شما قرار می‌گیرد. این نوع سونوگرافیها اطلاعات بیشتری در مورد تشخیص ناهنجاریها در اختیار پزشک میگذارد. از آنجا که این نوع سونوگرافی جزئیات بیشتری را از زوایای مختلف نشان می‌دهد، در تشخیص‌ به پزشکان کمک میکند تا برای برنامه‌ریزی‌های بعد از تولد تصمیم بگیرند.

انواع روش سونوگرافی‌ جنین

جزئیات دقیق چگونگی انجام سونوگرافی در موارد اندکی با هم تفاوت دارد؛ اما معمولاً سونوگرافی طبق مراحل یکسانی انجام می‌شود. دو نوع از سونوگرافی در طی دوران بارداری انجام می‌شود:

سونوگرافی شکمی (Abdominal ultrasound):

در این نوع از سونوگرافی، پزشک ژل مخصوصی را روی شکم زن باردار قرار می‌دهد. بعد از آن مبدل فراصوت دستگاه سونوگرافی می‌تواند به راحتی روی شکم ژل زده حرکت کند و تصاویر را ایجاد نماید.

سونوگرافی واژینال (Transvaginal ultrasound)

در این نوع از سونوگرافی از یک مبدل فراصوت کوچک‌تر استفاده می‌شود. این مبدل وارد واژن شده و بعد از آن تصویری دقیق‌تر و واضح‌تر از فضای داخلی به دست می‌آید. معمولاً این نوع از سونوگرافی در اوایل بارداری انجام می‌شود.

آمادگی های قبل از سونوگرافی بارداری

معمولاً سونوگرافیست های که از این نوع تجهیزات برخوردارند، به مادران توصیه می کنند یک یا دو هفته قبل از انجام سونوگرافی مایعات بیشتری مصرف کنند به دلیل اینکه بیشتر بودن دریافت مایعات در بدن مادران به شفافتر شدن مایع داخل که آب که جنین را احاطه کرده است کمک کند.

خطرات سونوگرافی جنین

این روش کاملاً ایمن است و برای اطمینان از رشد طبیعی جنین در رحم مادر، ضروری است. سونوگرافی جنین به جز ایجاد مقدار کمی حس ناخوشایند در مواردی هیچ خطری ندارد. این احساس ناخوشایند گاهی ناشی از فشار به شکم یا واژن است. هیچ نوع اشعه‌ای برای انجام سونوگرافی استفاده نمی‌شود. برای انجام سونوگرافی واژینال، لازم است که مبدل دستگاه با پلاستیک یا لاتکس پوشانده شود. اگر زن باردار به لاتکس حساسیت داشته باشد، برخورد این ماده با بدن منجر به واکنش‌های آلرژیک خواهد شد.

• بررسی سقط جنین با سونوگرافی
  تاریخ انتشار : 1400-09-11تاریخ بروز رسانی : 1400-09-12


• بررسی سقط جنین با سونوگرافی
  تاریخ انتشار : 1400-07-03تاریخ بروز رسانی : 1402-09-25


• آنچه باید درباره ی غربالگری سلامت جنين بدانید
  تاریخ انتشار : 1400-03-04تاریخ بروز رسانی : 1400-03-05


• سونوگرافي هاي دوران بارداری
  تاریخ انتشار : 1395-11-18تاریخ بروز رسانی : 1399-12-14


• سونوگرافی های ضروری در دوران بارداری
  تاریخ انتشار : 1400-08-29تاریخ بروز رسانی : 1400-08-30