تفاوت ام آر آی با کنتراست و ام آر آی بدون کنتراست؟

پیشرفت فناوری در کنار همه مزیت هایش بیشتر از هر چیز به این دلیل ارزشمند است که به تشخیص و درمان بیماری‌ها کمک می‌کند. ابزارهایی که در عصر جدید برای تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف ساخته شده‌اند تا حدود زیادی باعث شده‌اند تا پزشکان دست بازتری در شناسایی بیماری‌ها داشته باشند و راحت‌تر آنها را درمان کنند. یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین ابزارهای تشخیص علم پزشکی، فناوری مدرنی به‌نام تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام‌آر‌آی (MRI) است.

ام آر ای از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تولید یک تصویر با جزئیات از اندام‌ها و بافت‌های بدن استفاده می‌کند. ام آر ای روشی برای بررسی اندام‌های داخلی بدن است که از امواج مغناطیسی، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای تولید تصویر اندام‌های بدن استفاده می‌کند. پزشک با استفاده از تصویربرداری ام آر ای می‌تواند به بافت درونی بدن نفوذ پیدا کند و با مشاهده و تهیه این عکس علت درد بیمار را تشخیص دهد. تفاوت ام آر آی با کنتراست و بدون کنتراست همان تزریق ماده حاجب در طول تصویر برداری در روش با کنتراست است که در روش بدون کنتراست انجام نمی شود.

در ام آر آی با کنتراست در طی تصویربرداری یک ماده حاجب به جریان خون تزریق می شود تا تجسم بیشتری را در طول تصویربرداری از بافت ها و اندام ها ارائه دهد. متداول ترین فرآورده های مورد استفاده بر اساس نمک های گادولینیوم هستند. تصویر اندام ها و عروق در هنگام تضاد واضح تر است؛ یعنی ویژگی و حساسیت تشخیصی افزایش می یابد.

علت انجام ام آر آی با کنتراست

• سردردهای مداوم که دلایل آن نیاز به توضیح دارد.
• غش کردن
• تشنج
• اختلالات بینایی- اگزوفتالموس (برآمدگی کره چشم)
• آسیب به عصب صورت (عدم تقارن صورت)
• از دست دادن شنوایی
• توده تومور قابل لمس در گردن
• اسکلروز چندگانه
• فتق و بیرون زدگی دیسک، آرتروز مفاصل بین مهره ای
• تومور
• فلج نامشخص اندام ها، آتروفی عضلانی
• تومورهای ستون فقرات
• ارزیابی وضعیت فضاهای مایع مغزی نخاعی
• عفونت ویروسی (مننگوکوک، تبخال، سیفلیس) مغز یا نخاع
• سندرم درد در قفسه سینه، نئوپلاسم های اندام ها و بافت های نرم این ناحیه (در صورت وجود موارد منع مصرف برای CT قلب و ریه)
• تومورهای کبد، لوزالمعده، معده، روده، فضای خلفی صفاقی، کلیه ها و متاستازهای آنها، ناهنجاری در ساختار این اندام ها، آسیت (مایع در حفره شکم)، بیماری های سیستم کبدی صفراوی، زردی و غیره
• آسیب شناسی عروقی (ترومبوز، آنوریسم، پارگی، تغییر شکل)، در صورت وجود موارد منع مصرف برای CT با کنتراست
• سرطان پروستات، اندام های تناسلی زنانه، مثانه، رکتوم
• نئوپلاسم های خوش خیم ناحیه لگن (BPH فیبروم رحم ، کیست و غیره)
• اختلال نعوظ با علت ناشناخته
• بی نظمی قاعدگی
• ناباروری زنان و مردان
• سابقه سرطان پستان ، آسیب شناسی در ماموگرافی و سونوگرافی که نیاز به روشن شدن دارد، نئوپلاسم قابل لمس، ترشح خونی از نوک پستان، ارزیابی اثربخشی شیمی درمانی، گالاکتوره (ترشح آغوز از نوک سینه ها در خارج از بارداری و شیردهی)
• تغییرات در پارامترهای بالینی و آزمایشگاهی (به عنوان مثال، افزایش سطح پرولاکتین در خون)
• آسیب به سیستم اسکلتی عضلانی (عمدتاً آسیب شناسی رباط ها، غضروف ها، عضلات، تومورهای بافت نرم)

مزایای ام آر آی با کنتراست

استفاده از این شیوه تصویربرداری مزایای بسیاری را در بر دارد. در ادامه به برخی از مزایای این روش اشاره می‌کنیم:

1. اگر‌ تصویربردار با استفاده از ماده حاجب تصاویری را از بافت‌های داخلی بدن شما ثبت کند، پزشک دیگر نیازی به استفاده از دیگر شیوه‌های تصویربرداری نخواهد داشت. اطلاعاتی را که در این تصویربرداری درج می‌شود، در اختیار پزشک خود قرار دهید و منتظر تشخیص‌های او باشید.
2. این شیوه‌ تصویربردار برای تشخیص سلول‌های تومورهای سرطانی بسیار مناسب است. در این شیوه تصویربرداری کوچک‌ترین تومور‌های موجود در بدن نیز شناسایی می‌شوند. از این گذشته موقعیت مکانی دقیق آنها نیز شناسایی می‌شود. این شیوه برداشتن این تومور‌ها به‌سادگی امکان‌پذیر می‌کند.
3. تصویربردار درک بهتری از وضعیت جسمانی شما خواهد داشت و تفسیر‌ها و توضیحات دقیق‌تری را در جواب تصویربرداری درج می‌کند.
4. تصاویر ام آر آی از نواحی سیاه و سفید تشکیل شده‌اند. زمانی که تصویر گلادینیوم را به بافت‌های بدن تزریق می‌کند، نواحی تیره در تصویربرداری با وضوح بیشتر مشاهده می‌شوند. پزشک با مقایسه این تصاویر با تصویر بافت‌ها و اندام‌های داخلی انسان درک درستی از وضعیت بیمار به دست می‌آورد.

نحوه عملکرد ام آر آی

دستگاه ام آر آی یک محفظه استوانه‌ای مانند و بزرگ است که توسط آهن‌ربا احاطه شده است. در تمامی آزمون های ام آر آی فرد به صورت عادی بر روی تخت قرار می‌گیرد. در این آزمایش بیمار در برابر یک میدان مغناطیسی قوی قرار می‌گیرد و این امواج به تمام قسمت‌های بدن فرد تابانده می‌شود. در نهایت امواج دریافت شده توسط کامپیوتر به سرعت تحلیل می‌شود و سپس پزشک می‌تواند تصاویر به دست آمده را با کیفیت بالاتر بر روی مانیتور ببیند.

در این کامپیوتر مشخص می‌شود که چه قسمت‌هایی از بدن امواج رادیویی بیشتری را از خود ساطع کرده‌اند. اگر این آزمایش با تزریق باشد قبل از خوابیدن روی تخت، آنژیوکت در دست بیمار قرار می‌گیرد و حین اسکن دارو به بیمار تزریق می‌شود. به طور معمول جهت انجام ام آر آی بیمار درون یک محفظه تونل مانند قرار می‌گیرد.

نحوه آماده شدن برای ام آر آی

آماده سازی تا حد زیادی به این بستگی دارد که کدام اندام ها و سیستم ها مورد بررسی قرار می گیرند. مثانه در حالت پر بهتر دیده می شود؛ بنابراین یک ساعت قبل از تصویر برداری باید از ادرار کردن خودداری شود و 20 دقیقه قبل از تشخیص 2 لیوان آب مصرف شود. اگر ام آر ای مربوط به دستگاه گوارش است، توصیه می شود برای چند روز از یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات پیروی شود و غذاهایی را که در تشکیل بیش از حد گاز نقش دارند مانند نان قهوه ای، حبوبات، شیر، سبزیجات خام و میوه ها حذف شوند. آخرین وعده غذایی کامل باید 6-8 ساعت قبل از ام آر ای باشد. استفاده از لباس آزاد و بدون قطعات فلزی در طول انجام تصویربرداری ترجیح داده می شود. اشیای فلزی باید در آورده شوند.

مراقبت بعد از ام آر آی

بعد از انجام آزمایش، می‌توانید لباس‌های خود را بپوشید و مرکز تصویربرداری را ترک کنید. پس از اطمینان از نرمال بودن علائم حیاتی می‌توانید بلافاصله به فعالیت‌های روزانه بازگردید. درصورتی‌که تزریق ماده حاجب برای شما انجام شده باشد، ممکن است کمی احساس حالت تهوع، سردرد یا گرفتگی عضلات کنید. این علائم طبیعی هستند و بعد از گذشت چند ساعت خود‌به‌خود برطرف می‌شوند. البته مصرف مایعات زیاد نیز بسیار کمک‌کننده است.

موارد منع استفاده از ام آر آی با کنتراست

• بیماری های شدید کلیه
• کبد در مرحله پیوند (در انتظار پیوند)
• بارداری (یک تا سه ماهه) یا مشکوک به بارداری بودن
• دارا بودن ایمپلنت فلزی، ضربان ساز، پمپ و غیره، به استثنای پین های دندانی
• وزن بیمار بالای 120 کیلوگرم
• در دوران شیردهی امکان پذیر است؛ اما توصیه می شود تا 24 ساعت بعد از تصویربرداری از شیردهی خودداری شود.
• در دوران بارداری پس از سه ماهه اول، MRI با کنتراست فقط به دلایل خاصی انجام می شود. اگرچه اسکن بی خطر است؛ اما اثر طولانی مدت قرار گرفتن در معرض یک میدان مغناطیسی قوی بر روی جنین در حال رشد مشخص نیست.

عوارض ام آر آی با کنتراست

انجام ام ار‌ ای با تزریق ممکن است عوارضی را نیز برای فرد در پی داشته باشد. برخی از این عوارض به شرح زیر هستند:

• مشکلات کلیوی

اگر کلیه‌های سالمی داشته باشید به احتمال زیاد چیزی در حدود ۹۸ درصد از ماده حاجب پس از تزریق از بدن شما دفع می‌شود؛ اما اگر کلیه‌های شما دچار مشکلاتی باشند و به خوبی عمل نکنند، ماده پیش از آنکه دفع شود تجزیه می‌شود. اگر چنین اتفاقی روی دهد بخشی از ماده حاجب در بدن شما باقی ماند و مشکلاتی را به همراه خواهد داشت. این مشکلات عبارت هستند از سفت شدن پوست محل تزریق و بافت‌هایی که در اطراف محل تزریق وجود دارد. اگر چه این اتفاق به‌ندرت روی می‌دهد؛ اما این‌طور به نظر می‌رسد که اگر فرد از مشکلاتی در سلامت کلیه‌های خود رنج ببرد، احتمال ابتلا به این عارضه در او بیشتر می‌شود.

1. انباشته شدن ماده
2. اگزمای پوستی
3. درد در ناحیه تزریق
4. گیجی یا احساس حرارت
5. حالت تهوع و استفراغ
6. سردرد

احتمال اینکه فرد دچار آلرژی‌های دارویی شود نیز بسیار پایین است؛ اما برخی از افراد اعلام کرده‌اند که خارش و سوزش شدیدی را تجربه کرده‌اند. برخی از افراد پس از انجام این تصویربرداری‌ها به مراقبت‌های پزشکی تخصصی نیاز پیدا کرده‌اند. در مواردی نیز اگر فرد بلافاصله پس از تزریق و انجام ام آر آی دراز بکشد، سردردهای شدیدی را تجربه می‌کند. این سردردها فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

هزینه ام آر آی

هزینه ام آر ای به عوامل زیر بستگی دارد:

1. اندامی که باید تحت اسکن قرار بگیرد.
2. مجهز بودن مرکزی که مراجعه می‌کنید.
3. تخصص تکنسین ام آر ای
4. بیمه بودن بیمار